Pobożność w sanktuariach Maryjnych:

NABOŻEŃSTWO DRÓŻEK MATKI BOŻEJ

Przykładem poboczności Maryjnej na ziemiach polskich są liczne sanktuaria poświęcone Matce Pana, kaplice i kapliczki rozsiane po całej naszej ojczyźnie. Wśród ważnych ośrodków kultu Maryjnego należy dostrzec Pasyjne Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej (archidiecezja krakowska), którego kustoszami są oo. Bernardyni. Nie można mówić o Jezusie i Jego zbawczej misji nie mówiąc o Matce, Maryi, dzięki której dokonało się niewątpliwie wielkie dzieło zaplanowane przed wiekami przez Ojca Niebieskiego.

Kalwaria Zebrzydowska słynie z nabożeństwa Dróżek Pana Jezusa (nabożeństwa Drogi Krzyżowej połączonej ze stacjami towarzyszącymi) jak również nabożeństwa Dróżek Matki Bożej (celebrowanego najczęściej za zmarłych).

Przyjrzyjmy się tym nabożeństwom Maryjnym przez pryzmat. historii i pobożności.

Historia Kalwarii Zebrzydowskiej sięga roku 1600, kiedy to wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski – na pobliskiej górze Żarek wybudował kaplicę Świętego Krzyża. Wzorem dla tej budowli był gipsowy model jerozolimskiej Kaplicy Ukrzyżowania otrzymany od powracającego z Ziemi Świętej, dawnego dworzanina Hieronima Strzały.[1] Następnie z roku na rok powstawały kolejne kaplice nawiązujące do ostatnich chwil życia Jezusa Chrystusa. Głównym celem było zbudowanie Kalwarii na wzór tej Jerozolimskiej.

Kilka lat później w 1613 roku właściciel Kalwarii Zebrzydowskiej Jan Zebrzydowski postanowił wybudować kaplice, które miałyby opiewać Kult i chwałę błogosławionej Maryi. U samego początku możemy wyróżnić powstanie dwu kościółków – jako stacji ku uczczeniu Matki Pana. Pierwszy to Domek Nazaretański, w którym wychowywał się i dorastał Pan Jezus, a następnym obiektem sakralnym stała się kaplica Wniebowzięcia zwana też kaplicą Zaśnięcia Bogarodzicy.

Powstałe kaplice możemy podzielić na trzy kategorie. Pierwsza dotyczy Dróg Boleści, następna Pogrzebu ,a trzecia Triumfu Matki Boskiej. Każda grupa składa się z kaplic  nawiązujących do Drogi Krzyżowej Pana Jezusa albo też z wybudowanych później kaplic Maryjnych. Obok stricte Maryjnych dróżek są także stacje towarzyszące, można by powiedzieć dopełniające kult Matki Pana.

Podział Kaplic na dróżkach Matki Bożej[2]:

Te trzy serie traktowano jako całość. Nabożeństwo obejmowało 21 kaplic i polegało na obejściu ich wszystkich, a przy każdej rozważano zawarte w nich tajemnice życia Maryi i Jezusa. Na drodze pomiędzy kaplicami śpiewano hymny Maryjne, odczytywano rozmyślania lub odmawiano pacierze, w tym różaniec. Jak podają autorzy opisujący ten rodzaj nabożeństw Maryjnych w Kalwarii Zebrzydowskiej, praktyka ta trwała niedługo i w połowie XVII w. zniknęła zupełnie. Odtąd pątnicy  odprawiali je sami. [3]

Obok nabożeństw odprawianych na kalwaryjskich dróżkach,  zostaje wprowadzony zwyczaj obchodzenia w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Pogrzebu Matki Bożej. Ceremonia rozpoczynała się w Kaplicy – Domku Matki Bożej, tam odmawiano nieszpory, następnie „ przy udziale całego konwentu formowała się procesja w kierunku Grobu Matki Bożej , na czele szło 4 ojców niosących ma ramionach feretron z otwartą trumną, w której spoczywała figura Zgaśniętej. Po przyjściu do Grobu składano trumnę przy nieznanym rytuale do grobowej krypty, następowało kazanie. W czasie procesji śpiewano pieśni o Pannie Maryi a rzesze ludzi towarzyszyły Maryi w Jej ostatniej drodze.” [4]

Obok nabożeństwa pogrzebu Matki Bożej na dróżkach odprawiano także modlitwy za zmarłych. Przybywający pątnicy, obchodząc kaplice Maryjne, swoimi modlitwami prosili Bożą matkę o zbawieni dla swoich zmarłych. Ten rodzaj modlitw, na dróżkach Matki Bożej, odbywał się i odbywają się w następującym porządku:  

1. za dusze zmarłych biskupów i kapłanów

2. za dusze zmarłych rodziców

3. za dusze zmarłych braci i sióstr z zakonu św. Franciszka

4. za dusze zmarłych braci, sióstr i krewnych

5. za dusze zmarłych parafian

6. za dusze zmarłych dobrodziejów i fundatorów Kalwarii

7. za dusze zmarłych nie posiadających ratunku

8. za dusze zmarłych, które oczekują od nas ratunku i za tych za których jesteśmy obowiązani się modlić

9. za dusze wszystkich wiernych zmarłych.

Stacje 10- 16  winno odprawiać się za zmarłych, za których Matka Boska pragnie się modlić,

a stacje 17 – 23 odprawia się za dusze zmarłych z naszych rodzin.[5] 

Dziś wierni także przybywają do Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej by uczestniczyć w Misteriach Męki Pańskiej  celebrowanych  w Wielkim Tygodniu ale również by wziąć udział w pięknych procesjach dla uczczenia Matki Bożej (tzw. Odpust Zaśnięcia).. Cenną pomocą w modlitwie w tym miejscu jest modlitewnik Kalwaryjski zawierający pieśni
i rozważania przypisane do poszczególnych stacji na dróżkach Matki Bożej i Pana Jezusa.

Nabożeństwo Dróżek Matki Bożej jest swoistym skarbem jaki posiadamy, choć jak sądzę nie wiele o nim wiemy – co jest bardzo smutne. Mając taki skarb możemy się nim szczycić i chwalić przed innymi ale co najważniejsze wysławiać Maryję i wypraszać przez Jej wstawiennictwo sobie i innym potrzebne łaski.

BIBLIOGRAFIA:

Źródła:

• Chadam A., Modlitewnik Kalwaryjski dla pątników, Kraków 1980.
• Gajczak R., Tryptyk Kalwaryjski, Kalwaria Zebrzydowska 1990.
• Świerczek E., Geneza Obchodów Dróżek Matki Bożej, Kalwaria Zebrzydowska 2002.
• Wyczawski H., Kalwaria Zebrzydowska, Kraków 1987.

Literatura Pomocnicza:

• Chadam A., Zarys dziejów Kalwarii Zebrzydowskiej, Kalwaria Zebrzydowska 1984.
• Murowiec W., Kalwaria Zebrzydowska, Informator – przewodnik, Kalwaria Zebrzydowska 1988.
• Piwosz F., Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, Kraków 1986.